Yaşamımızı sürdürmemizin yegane unsuru olan tarım, karnımızı doyurduğumuz, temel ihtiyaç alanlarını başında gelen, insanlığın vazgeçilmezi.

Tarım Türkiye'nin ezeli ve ebedi en baş sektörü.

Tarım halkın, devletin, özel sektörün, bilim insanının bütünleştiği özel bir zemin.

Tarım uğruna savaşların yapıldığı, hatta bir yönüyle Adem (as) cennetten kovulmasına konu olan meyvenin müntesibi bir alan. Habil ile Kabilin kavgasının temelinde de, değerli ve değersiz tarımsal ürün konusu vardı. Temel ihtiyacın yanında, tarımın, iyi ile kötüyü ayırt edici bir yönü de var. Bu yönüyle şeytanın bile gündeminde tarım her şekliyle var olmaya devam etmekte!

Bugün Dünyanın gündemi savaştan önce tarım. Hatta savaşın derin sebebi tarım.

Tüm bunların gösterdiği gerçek; tarımın iyi yönetilmeyi hak etmesidir. Tarım kötü yönetilmeyi hak etmiyor.

Tarımsal üretimde her şey tohum, toprak ve iklimsel faktörlerle sınırlı değildir.

Tarımda tüm şartlar mükemmel olsa da bunları yönetecek akılın yeterliliği hepsinden önemlidir.

Yusuf (as)'ın binlerce yıl öteden, rüyasında gördüğünü akıl yoluyla yorumlayarak ülkesinin 15 yılının tarımsal ihtiyaçlarını kıtlığa fırsat vermeden planlayabilmiştir. Ama bugün binlerce akıl, tarım 5.0'ın konuşulduğu bir zamanda gelecek yılın planını yapmaktan neredeyse aciz kalmaktadır!

Kabul etmek gerekir ki, temel sorun tarımda kalibre sorunu!

Tarımdaki kadar uzmanlık alanlarının dışında bu kadar çok çalışan başka bir sektör yok. Hiçbir şey bilmeseniz de her bir şeyi bilseniz de tarımda karşılığınız buluşturuluyor! Süt teknolojisinde eğitim gören buğday ıslahı alanında, su ürünlerinde eğitim almış biri bitki hastalıkları alanında çalıştırılabiliyor. Bu durum Tarımda kademe kademe yukarı doğru çıkıyor.

Tarımda uzmanlık alanı gelişimi, yenilik ve girişimcilik; kamusal kısmıyla tüm sektörlerine gerisinde seyrediyor. Çünkü öncelikli belirleyici; kalifiye uzman, üretim ve yenilik değil. Çünkü bu anlayışın öne çıkabileceği bir sistem hala tarımda keşfedilemedi! Bunu keşfeden veya savunanda; bugünkü tarımsal sistemde Galileo'nun ilk defa dünya dönüyor dediği akıbete maruz kalıyor.

Tarımımız da üretim modellemesi yok!

Tarımın kamusal ayağında, üretim modellemesi yetersiz, güncel değil. Çalakalem giden bir düzen var. Çünkü bu konuda sahadaki, tarladaki, atölyedeki, uygulamanın bizzat içindeki, çiftçiyle, üreticiyle içli dışlı olan karar veremiyor; bugün olmuş hala masa başında alınan kararı uygulamak zorunda bırakılıyor. Akıl ve kalibre hiyerarşik bir düzen içinde mevzuata bağlanmış durumda.

Mühim olan kritik dönemlerdeki müdahale ve uygulamalardır, diyoruz. Bunun karşılığı akıl, bilim ve tecrübe olması gerekirken tarımda bu gibi durumlar hiyerarşik düzende oyuncu değişikliği yapmak şeklinde algılanmaya devam ediyor.

Tarımın insanlık tarihi boyunca evrelerini ifade eden "Tarım 4.0" tabirini Tarım Bakanlığında en iyi anlayan ve anlatan, Tarımda kamunun kaynaklarını, doğru değerlendirme üzerine yöntem geliştiren, ülkemiz tarımında Bakanlığın uzmanlarının bilgi ve tecrübelerini ulusal ve uluslararası arenaya açarak; tarımda eğitim ve bilim alanında hem maddi hem bilimsel ve sosyal getirisi yüksek bir alan açan akıl, tarımda işlevsiz bırakıldı.

Tarımda, üretim ve ürün modellemesini geliştirmek, tarımsal kamunun ürettiği ama buhar olan paylarının önüne geçmek ancak akıl, bilgi, tecrübe ve sahiplenme ile gerçekleştirilebilir. Bu kapsamlı aklıdan ve kavrayıcı yetenekten yoksun kalan bir teşkilatta, makamdaysa akşamından sabahına tedirgin ve verimsiz, makamda değilse mesaisi, ağaç gölgesi nereye dönerse orasıdır. Yolgeçen hanına dönen tarım bürokrasisi tarıma zarar veriyor.

Çok büyük kaynaklara ve potansiyele sahip olduğu halde özel sektörün hep gerisinde giden bir tarım anlayışını geçersiz kılmak, mevzuat ezberlemekle, dakikalık mesai takip etmekle, şirin sosyal paylaşımlarla, risksiz boyun eğişlerle... başarılamaz!

Bilim her alanda olduğu gibi tarımda da sadece biriktirilerek değil sahada kullanılarak, geniş alanlarda uygulanarak geliştirilebilir ve faydalı hale getirilebilir. Tarımda bilime ve girişimciliğe ilk defa bu kadar geniş uygulama alanın açıldığı bir dönemde, bilimsel çalışmaların değer görmeye başladığı, kamusal tarımın ve kamu üretiminin ve uygulamaların değerlendirme alanlarının açılmaya başladığı bir dönemde, bunun baş aktörlerinden birinin oyun dışına itilmesi ülkemiz tarımı açısından oldukça manidar!

Acaba tarımda birde çiftçi bürokrasisi mi denense?

M. Murat GÜN