Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi Meclis’e sunuldu. Kanun teklif 2 Şubat Perşembe günü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda ele alınarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın masasına gidecek. Şubat ayının ortasında ise kanun teklifinin yasalaşması öngörülüyor. Yasanın çıkması ile birlikte EYT şartları taşıyan vatandaşlar emeklilik başvurularını o tarihten itibaren yaparak ilk aylıklarını Mart ayında almaya hak kazanacak.
Yaş sınırı olmadan 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenlerin faydalanacağı EYT düzenlemesinde en düşük emekli aylığı olan 5 bin 500 liranın altında maaş olmayacak. Yaş dışında prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını taşıyanlar aylık alabilecek. Ancak SGK’lılar kademeli prim gününe tabi olacak. Kademeli prim günü 5 bin günden başlayarak 5 bin 975 güne kadar çıkacak. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’na tabi olan kadınlar 7.200, erkekler ise 9.000 prim gününü doldurarak emekli olabilecek. Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 10 gün içerisinde tekrar işe başlayan çalışanlar için yüzde 5 destek primi verilecek. Konuyla ilgili gazetevatan.com’a önemli açıklamalarda bulunan SGK Uzmanı Emin Yılmaz, hem kademeli prim uygulaması hem de kod 8 ile ilgili bilinmeyen detayları anlattı.
KADEMELİ PRİM UYGULAMASI
8 Eylül 1999'dan önce işe girenlerle ilgili bir yasal düzenleme getirildiğini hatırlatan Yılmaz, “Şu an Meclis'teki 4447-4759 sayılı yasalara geçici ek maddeler eklendi. Şu andaki kademeli yaş dediğimiz uygulama ise en son şeklini almış oldu. Kademeli yaş, 1999'da deprem sonrasında getirildi ve beraberinde prim günlerini 75'er gün katlamalı şekilde değiştirdi. Burada iş giriş tarihi sonrası her 1,5 yıl arasında yaş bir kademe ileri atıyor, prim günü de artı 75 katlanarak gidiyor.
Daha somut bir açıklama ile sigorta girişi üzerinden örnek veriyorum; 1980 ile 79 arasında ise 45 yaşında 5 bin günde, 1980 ile 82 arasında ise 46 yaşında 5 bin 75 günde emekli olabilecek. Yani bir yaş ileri atmış oldu, prim gününe de 75 gün eklendi. Hiyerarşik olarak bu 75'er günler, 5 binden başlayarak 5 bin 975'e kadar geliyor. Erkeklerde 44’lerden başlayıp 58'e kadar gidiyor. Kadınlarda da buna benzer bir yöntem aynı şekilde devam ediyor.
Sayın Cumhurbaşkanı bununla ilgili yaş haddinin kaldırıldığını duyurmuştu. Fakat prim günleri ile ilgili herhangi bir şey söylememişti. Yaş kalktı ama kademeli günler hala mevzuatta mevcut. Sivil toplum kuruluşları da şu anki uygulamadan o zamanki uygulamaya dönmek istiyor.
Yani şu anki uygulamaya göre; yaş haddi kaldırıldığı takdirde 5 bin 975’e kadar gidiyor, bu süre erkeklerde 20 yıl, kadınlarda 25 yıl. Bir önceki uygulamada ise sadece 20 ve 25 yıl ile 5 bin gün prim yeterli oluyordu. Yaş yine yoktu. Bu sebepten dolayı şu an Bütçe ve Planlama'ya gelen yasa teklifine göre; 5 bin ile 5 bin 975 gün arasında bir şart koşuluyor, yaş haddi burada olmayacak. Yasa değerlendirilecek ve Resmi Gazete’de yayımlandığı gün itibarıyla yürürlüğe girecek” dedi.
DÜZENLEMEDE REVİZE OLUR MU?
Düzenlemenin Meclis’te yeniden revize olma ihtimalinin de olduğunu belirten Yılmaz, “Bununla ilgili siyasiler ve milletvekilleri karar verecek. Şu andaki yasa teklifini incelediğimiz zaman 4 maddeden oluşuyordu, bunun ilk maddesi yaş haddinin olmayışıydı. Fakat güne bir atıfta bulunulmadığı için prim günü şu anda 5 bin ile 5 bin 975 gün arasında 75'er gün kademelendirilerek devam edecek gibi görünüyor” ifadelerini kullandı.
"STAJ MECLİS'TE GÜNDEME GELEBİLİR"
Çalışma Bakanı Vedat Bilgin’in defalarca staj süreci ile ilgili açıklama yaptığını söyleyen Yılmaz, “Bakan’ın ‘onlar okulda görmüş oldukları eğitimi pratiğe dönüştürmek amaçlı bir eğitim aldılar’ dedi. Bununla ilgili onların yasası da ayrı bir mevzuat ile değerlendiriliyor. Ve EYT kapsamına olamayacaklarını belirterek önünü her seferinde kapattı. Stajla ilgili yaklaşık olarak 500-600 bin kişi var. Bu kişiler stajlarının sigorta başlangıcı olmasını talep ediyor. Bu Meclis’te gündeme gelebilir. Yasanın son şeklini görmeden şu an bir şey söylemek doğru olmaz” dedi.
"EMEKLİLİK İÇİN KOD 8 İLE ÇIKIŞ YAPILMALI"
Yılmaz, EYT'lilerin emekli olabilmeleri için mutlaka işten çıkışlarının verilmesi gerektiğine dikkati çekerek, “İşten çıkışın da kod 8 dediğimiz emeklilik çıkışı ile yapması lazım. SGK'ya da bu kod ile bildirim yapılması gerekiyor. Daha sonra da EYT üzerinden emeklilik talebinde bulunabiliyor. Çalışırken emeklilik başvurusunu yapamazsınız. Buna mevzuatımız ve içinde bulunduğumuz sistem müsaade etmiyor. Bu sebepten dolayı önce kod 8 ile çıkış olacak, sonrasında da çalışan personel emekli olabilmek için SGK’ya ilgili yazısı işveren tarafından iletilecek” bilgisini verdi.
"KIDEM TAZMİNATI YANABİLİR"
İşveren kıdem tazminatını bir yıl çalışmak kaydı ile çalışılan yıl itibarıyla her yıla bir brüt maaş şeklinde eklentileri de mevcutsa bunları ekleyerek emekli olacak kişiye vereceğini belirten Yılmaz, “Maaş artı, nakit olarak verilen yemek parası, yol parası, primler şeklinde hepsi toplanıyor. Çalışan kaç yıl çalıştıysa bununla çarpıp kıdem tazminatını alabiliyor. Bu nedenle kod 8 önemli.
Eğer kod 8 yerine farklı bir kod ile çıkış verilirse buradaki kıdem tazminatının yolunu kapatmış olabilirsiniz. Fakat emeklilik ile ilgili farklı bir kod ile çıkışı verseler bile her şekilde yine de emekli olunabilir ve kıdem tazminatı alınabilir. Burada önemli olan süre ve minimum prim günüdür. SSK’lılar için 5 bin ile 5 bin 975, Bağ-Kur'da zaten kıdem tazminatı yok, emekli sandığında da ikramiye adı altında kıdem tazminatına benzer bir ödenek veriliyor” dedi.
TEŞVİK İÇİN 10 GÜN UYARISI
EYT yasasının 4 maddeden oluştuğunu ifade eden Yılmaz, “Maddelerin birin de EYT üzerinden emekli olanlarla ilgili bir detay mevcut. İşverenlere emekli olanların sonrasında da aynı iş yerinde çalışmak kaydı ile yüze 5'lik teşvik geldi. Burada işçiden 7,5; işverenden ise 24,5’luk bir prim kesiliyor. İşverenin sırtındaki yükü alabilmek için yasa koyucu yüzde 5’lik bir teşvik vermiş oldu. Yüzde 5’lik teşviğin parasal karşılığı da 500 liradır.
Bu teşvikten yararlanmak isteyen işçi ve işverenin emeklilik sonrası 10 gün içinde iş girişi yapması gerekiyor. İş sözleşmesini yeniden imzalaması gerekiyor. Yasada dikkat çeken en önemli detaylardan biri de buydu. İşveren 10 günlük süreyi kaçırırsa yüzde 5’lik teşvikten faydalanamaz” ifadelerini kullandı.
İNTİBAK DÜZENLEMESİ GELİR Mİ?
2000 yılı öncesinde ‘intibak’ verildiğini hatırlatan Yılmaz, sosyal medyada gündem olan söylenti ile ilgili şu bilgileri verdi:
“İntibakın kelime anlamı; enflasyonist ortamlarda verilen emekli maaşlarının değer kaybetmesidir. Dolayısı ile intibak ile buradaki maaşların reel fiyata yükseltmedir. Şu anda böyle talepler mevcut ama bizim taban aylığımız 5 bin 500 liraya yeni yükseldi. İlerleyen günlerde belki intibak yasası gelebilir ama şu an için ben biraz uzak görüyorum."
YASİN ARSLAN I Gazete Vatan