Eğitimde dönüştürücü teknoloji olan ‘yapay zekâ’nın (YZ) artıları ve eksileri son zamanların başlıca tartışma konularından... MEF Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Muhammed Şahin ve Rektör Danışmanı Dr. Caroline Fell Kurban tarafından hazırlanan “ChatGPT’nin Yükseköğretime Etkisi: Yapay Zekâ Devrimini Keşfetmek” kitabı birçok karanlık konuyu aydınlatıyor. Eğitimcilere, öğretim pratiklerine yapay zekâyı entegre etmek için stratejiler sunan kitap, dünyada yükseköğretim alanında yazılmış ilk kitap olma özelliğini taşıyor. 1950’lerden bu yana yapay zekânın yolculuğunu anlatan kitabın yazarlarıyla bir araya geldik. Yeni dönemle birlikte yapay zekânın ‘öğrenci, eğitmen ve üniversitelerin rolleri nasıl değişecek’ sorularına cevap aradık. İşte 3 başlıkta detaylar...
ÖĞRENCİLERİN ROLLERİNİ NASIL DEĞİŞTİRECEK?
Her öğrencinin, kişiselleştirilmiş bir öğrenme deneyimi sunan özel bir YZ asistanı olacak. Öğrenciler bu asistanla beraber çalışacak ve öğrenecek. Eksikliklerini görecek.
Öğrenciler, YZ araçlarını kullanırken kendilerine veren öğrenme aktivitesini/ödevi tamamlamaya değil, öğrenmeye odaklanmayı öğrenmek zorunda kalacak.
YZ gibi güçlü bir araçla donatılmış öğrencilerden daha zorlayıcı projeler ve tamamlanmış ürünler üretmeleri beklenecek.
YZ araçları, öğrencilerin rutin işlerini otomatikleştirerek zamandan tasarruf sağlayacak. Bu da öğrencilerin analitik ve üretici çalışmalara daha fazla vakit ayırmalarını sağlayarak verimliliği artıracak.
Öğrenciler, yapay zekânın sınırlılıklarını ve ön yargılarını anlayarak YZ bağlamında eleştirel düşünmeyi öğrenmek ve bunları çalışmalarında dikkate almayı alışkanlık hâline getirmek zorunda kalacaklar.
Güçlü çeviri becerisiyle bilgiye erişimde eşitlik sağlayacak. Yapay zekâ çağında, teknolojik becerilerin yanında duygusal zekâ ve sosyal beceriler de büyük önem kazanacak. Makinelerin yerine getiremediği, insanlar arası etkileşimi gerektiren rollerde bu beceriler kritik hâle gelecektir.
Eğitim sil baştan! Yapay zekâ öğrenci, eğitmen ve üniversiteleri kökten değiştiriyor - 1. Resim
EĞİTMENLERİN ROLLERİNİ NASIL DEĞİŞTİRECEK?
YZ eğitim alanında giderek artan kullanımı, eğitmenlerin geleneksel bilgi aktarıcısı rolünden öğrenmeyi kolaylaştıran bir rehberliğe evrilmesine ivme kazandıracak.
YZ, iş dünyasının beklentilerini değiştirdi. Eğitmenler, öğrencileri iş dünyasının talep ettiği YZ becerileriyle donatmak için müfredatlarını güncellemek zorunda kalacaklar.
YZ’nın sağladığı imkânları en iyi şekilde kullanmak için öğrenme hedeflerini, değerlendirme ve ders yöntemlerini güncellemeleri gerekecek.
YZ teknolojileri, eğitimcilerin rutin ve zaman alıcı görevlerde yükünü hafifletecek otomasyonlar sağlayarak, eğitmenler zamanlarını öğrencilerle daha anlamlı ve derinlemesine etkileşimlere ayırmalarına imkân tanıyacak.
Eğitmenler, YZ teknolojilerini sınıf ortamına etkili bir şekilde entegre etmek için yeni stratejiler geliştirecekler. Teknik becerilerin yanı sıra öğretim yöntemi yaklaşımlarında güncellemeler gerekecek.
Eğitmenler, YZ’nın sunduğu imkânları göz önünde bulundurarak öğrencilere daha zorlayıcı ve kapsamlı projeler verecekler.
YZ ne kadar gelişmiş olursa olsun, öğrenmenin ciddi bir duygusal boyutu vardır ve bu yüzden eğitmenlerin rolü hâlâ çok önemli olacaktır.
ÜNİVERSİTELERİN ROLLERİNİ NASIL DEĞİŞTİRECEK?
YZ alanında öncü araştırmalar yürüten ve yenilikçi uygulamalar geliştiren kurumlar hâline gelecekler. Disiplinler arası YZ araştırma merkezleri kurarak sektörle iş birlikleri geliştirecekler.
YZ teknolojilerindeki hızlı gelişmelere ayak uydurmak için müfredatlarını sürekli güncellemek zorunda kalacaklar. YZ odaklı yeni programlar, dersler ve sertifikalar sunacaklar.
Sadece geleneksel öğrencilere değil, ömür boyu öğrenenlere de daha çok hitap eden kurumlar olacaklar. Mezunlar ve profesyoneller için YZ alanında sürekli gelişim fırsatları sunacaklar.
YZ’nın etik, yasal ve sosyal etkilerini araştıran ve bu konuda toplumu yönlendiren kurumlar olacaklar. YZ etiği dersleri verecek, ilgili politikalar geliştirecek ve kamuoyunu bilinçlendirecekler.
YZ alanındaki araştırma ve eğitim faaliyetlerini iş dünyasının ihtiyaçlarıyla uyumlu hâle getirecekler. Sektör liderleriyle ortak projeler yürütecek, danışmanlık hizmetleri verecekler.
Üniversiteler, akademik araştırmalarda yapay zekâ araçlarından daha fazla yararlanacaklar. Büyük veri analizi, doğal dil işleme, görüntü ve ses tanıma gibi YZ teknikleri araştırmacıların işini kolaylaştıracak ve yeni keşiflerin önünü açacak.
Mezunlarıyla etkileşimlerini güçlendirmek için yapay zekâ tabanlı iletişim ve ilişki yönetimi araçlarını kullanacaklar.
MAHMUT ÖZAY